Muzea
Ochrona eksponatów przed wpływem niekorzystnych warunków środowiskowych
Ochrona eksponatów przed wpływem niekorzystnych warunków środowiskowych
Zbiory muzealne wymagają szczególnej opieki ze względu na ich dużą wartość historyczną, ale również z powodu ich wrażliwości na brak właściwych warunków przechowywania i ekspozycji. Odpowiednie wykorzystanie wyspecjalizowanych systemów ciągłego monitoringu środowiskowego pozwala na zabezpieczenie eksponatów przed wpływem temperatury, wilgotności i innych czynników wywołujących „starzenie” materiałów różnego typu.
Kontrola poprawnego wysterowania urządzeń klimatyzacyjnych, wpływu natężenia ruchu odwiedzających i możliwość dostosowania systemu monitoringu do zmieniających się ekspozycji i wystaw to podstawowe zadania stawiane przed nowoczesnym systemem nadzoru.
Optymalna nastawa klimatyzacji pozwala zaoszczędzić środki finansowe nie wpływając negatywnie na stan eksponatów. Dostosowanie nastaw do natężenia ruchu w różnych porach dnia lub tygodnia, oraz w godzinach zamknięcia muzeum może być wykonane tylko w oparciu o konkretne dane pomiarowe. Podobnie wygląda weryfikacja wyników. Dobry system monitoringu zbiera dane zawsze i w każdym momencie zapewnia do nich wygodny dostęp chroniąc eksponaty przed degradacją.
Z tego też powodu rozwiązania typu termometr analogowy lub datalogger pozbawiony stałej komunikacji zdają się być archaiczne i nieprzystające do potrzeb obiektów muzealnych. Na swój sposób mogłyby stanowić same obiekty muzealne, technologiczne relikty przeszłości.
Podstawowymi parametrami, które należy monitorować w obiektach muzealnych są:
Monitoring powinien być prowadzony 24h/dobę, a przekroczenie przedziałów bezpieczeństwa winno powodować alarmowanie konserwatora i technika odpowiedzialnego za infrastrukturę obiektu.
Opcjonalnie, w zależności od charakteru ekspozycji i rodzaju pokazywanych zbiorów monitoring należy rozszerzyć o monitoring:
Najważniejszym wyznacznikiem wrażliwości na zmiany wilgotności jest materiał, z jakiego jest wykonany eksponat. Mogą to być materiały organiczne lub nieorganiczne, i choć część z nich jest w dużym stopniu niewrażliwa na wysoką lub niską wilgotność (np. szkło), to większość wymaga ścisłej kontroli klimatu.
Materiały nieorganiczne, takie jak metale (żelazo, miedź), korodują przy niewłaściwej wilgotności. Na materiałach zawierających naturalną sól mogą powstać wykwity solne.
Materiały organiczne, takie jak papier, pergamin, drewno, tkaniny, skóra zwierzęca, sierść, pióra, kości, rogi itp chłoną i oddają wilgoć z powietrza (w różnym stopniu zależnym od innego parametru – temperatury). Zachowanie takie powoduje nieodwracalne zmiany w ich strukturze (np. pęknięcia, kruszenie, kurczenie, pulchnięcie, utrata elastyczności, deformacja, zagrzybienie).
Choć zmiany temperatury mają bezpośrednio znacznie mniejszy wpływ na bezpieczeństwo przechowywania zbiorów muzealnych, to jej nierozerwalny związek z wilgotnością stanowi potencjalne zagrożenie. Poza zapewnieniem komfortu zwiedzających utrzymanie odpowiedniej temperatury pozwala ograniczać osadzanie wilgoci na eksponatach. Przekroczenie tzw. punktu rosy powoduje kondensowanie wilgoci z powietrza i osadzanie się jej na ośrodkach o zbyt niskiej temperaturze.
Stały monitoring środowiskowy z odpowiednio rozmieszczonymi czujnikami umożliwia badanie wpływu czynników zewnętrznych takich jak zmiany pogodowe, niewydolność klimatyzacji i wentylacji w budynku, zwiększone naświetlenie i strefowe nagrzewanie od słońca. Łatwo także wykryć zbyt „punktowo” nawiewające klimatyzatory, które powinny dostarczać powietrze do pomieszczenia w sposób równomierny.
Promieniowanie widzialne mierzone w luksach i niewidzialne (μW/cm² lub mW/cm²), może wpływać niszczycielsko na dzieła sztuki. Papier, farby i tkaniny wystawione na długotrwałe działanie światła mogą nieodwracalnie żółknąć, zmieniać wybarwienie i pękać.
Systemy wykorzystywane w monitoringu obiektów muzealnych muszą zapewniać łatwą relokację czujników (zmiana ekspozycji) i rekonfigurację systemu wizualizacji i powiadamiania.
Optymalnym rozwiązaniem (oferowanym przez system astozi systemONE) jest kreator map, w którym czujniki są w prosty sposób nanoszone i pozycjonowane na dowolnym tle (np. plan budynku, zdjęcie pomieszczenia). Pogrupowane czujniki są następnie przypisywane do konkretnych osób odpowiedzialnych za dane pomieszczenie lub część infrastruktury technicznej.
W przypadku wystąpienia sytuacji alarmowej powiadamiane są odpowiednie, wcześniej wyznaczone osoby. Zmiana adresu e-mail lub numeru telefonu wymaga zmiany w panelu użytkowników i przenosi się na wszystkie grupy czujników podlegające danemu pracownikowi / konserwatorowi.
Bezprzewodowe, zasilane bakteryjnie czujniki temperatury i wilgotności są bardzo proste do przenoszenia z miejsca na miejsce, ponieważ nie wymagają doprowadzania żadnego okablowania. Jedyną wymaganą czynnością, jaką musi wykonać administrator systemu jest przekonfigurowanie grup/map tak, aby odzwierciedlały stan bieżący.
Ze względu na charakter obiektów, estetykę ekspozycji i możliwości adaptacji idealnym rozwiązaniem do monitorowania jest system bezprzewodowy zasilany bateryjnie, taki jak astozi systemONE. Dla mniej wymagających Klientów odpowiedni będzie także bazujący na chmurze Sensorist.
astozi systemONE to najbardziej kompletny system na rynku, który umożliwia monitorowanie z wykorzystaniem pojedynczych czujników, a także setek czujników rozmieszczonych w wielu pomieszczeniach / budynkach.
System wykorzystuje czujniki montowane ma magnes, dzięki czemu sama instalacja, jak również korekty w położeniu czujników nie wymagają jakichkolwiek narzędzi (w przypadku podłoża podatnego na działanie magnesu). Czujniki można zamontować w sposób niewidoczny dla zwiedzających, ułożyć w gablocie lub powiesić na ścianie.
Dane z czujników są zbierane w ustalonych interwałach czasowych bądź np. po zmianie wartości o ustaloną deltę. Potem są przesyłane do centralnego serwera zlokalizowanego u Klienta za pomocą wbudowanego w serwer modułu radiowego, bezprzewodowych repeaterów sygnału lub urządzeń proxy, które konwertują sygnał bezprzewodowy na połączenie LAN.
System Sensorist / Sensorist Pro jest systemem o zgoła innej architekturze. Bazuje na prostych rejestratorach bezprzewodowych, które współpracują z bramkami (tzw. gateway) przesyłającymi dane pomiarowe poprzez LAN / Internet wprost do usługi w chmurze. Zarówno wersja standardowa (Home&Hobby) serwera my.sensorist.com jak i Pro wymaga opłaty abonamentowej – Home&Hobby podlega płaskiej stawce za 1 rok, wersja Pro jest płatna za każdy wykorzystywany element systemu w rozliczeniu miesięcznym.
Zaletami systemu są łatwość wdrożenia, brak konieczności utrzymania serwera we własnej serwerowni, prostota i łatwość dostępu do danych. Klient może logować się bezpośrednio do portalu, lub podglądać dane za pomocą aplikacji na smartfonie.
Bezprzewodowy system astozi systemONE może być wspomagany przez kablowe systemy monitoringu HW group Poseidon2. To ten właśnie system może dostarczyć dane o nasłonecznieniu lub poziomie promieniowania UV wykorzystując wyspecjalizowane czujniki umieszczone na stałe w wybranych pomieszczeniach.
Sprzęt HW group może być objęty wspólnym systemem wizualizacji i powiadamiania z czujnikami firmy astozi (tzw. mote-ami).